ABD ve Rusya arasında yıllarca süren Soğuk Savaş, NASA’nın Ay’a ilk insanları indirmesiyle ve Rusya’nın da bunu kabullenmesiyle sona ermişti. Şimdilerde ise sanki “İkinci Soğuk Savaş” döneminin içerisindeyiz gibi duruyor. Ancak bu seferki aktörler ABD ve Çin. Özellikle 2020 yılından sonra ABD, Çin’in ilerleyişini engellemek için hem ulusal hem de uluslararası girişimlerde bulunuyor. Getirilen ticaret önlemleri ve kısıtlamaları bunun bir göstergesi. Ancak her iki ülke aynı zamanda uzay alanında da yoğun bir yarış içinde. Öte yandan ABD ise Ay yarışını kazanacağından emin gibi görünüyor. NASA Yöneticisi Bill Nelson, Çin’in Ay’a astronot gönderme konusunda ABD’yi geçeceği konusunda endişeli değil ve Ay yarışını ABD’nin kazanacağından emin.
ABD, 2026’da Ay’a insan indirmeyi hedefliyor
Hem Çin’in hem de Amerika Birleşik Devletleri’nin on yıl dolmadan Ay’a astronot indirme planları yeni bir uzay yarışından söz edilmesine yol açıyor. Nelson, 2023’te verdiği bir röportajda şunları söylemişti: “Şu bir gerçek: Bir uzay yarışı içindeyiz. Ve bilimsel araştırma kisvesi altında Ay’da bir yere gitmemeleri için dikkatli olmamız gerektiği de doğru. ‘Uzak durun, biz buradayız, burası bizim bölgemiz’ demeleri de ihtimal dışı değil.” Ancak Nelson artık bu “yarışın” Çin için kazanılabilir olduğuna inanmıyor gibi görünüyor. Ajansın Artemis programının takviminin tartışıldığı 9 Ocak Salı günkü medya konferansında NASA Başkanı, ajansın Ay yüzeyine bir mürettebat indirecek olan Artemis 3 görevi için artık Eylül 2026‘yı hedeflediğini açıkladı. Aşina olanlar için bu Eylül 2026 tarihi esasında bir yıllık bir erteleme anlamına geliyor.
Görüşmeler sırasında gelen bir soru üzerine Nelson, “Çin’in bizden önce iniş yapacağına dair bir endişem yok. Çin’in çok agresif bir planı olduğunu düşünüyorum. Bence bizden önce inmek istiyorlar, çünkü bu onlara bir halkla ilişkiler başarısı sağlayabilir. Ama gerçek şu ki bunu yapacaklarını sanmıyorum. Bence açıkladıkları tarihin sürekli erkene çekildiği doğru. Ancak özellikle bizim 26 Eylül’de iniş yapmamızla birlikte, bu ilk iniş olacak.” ifadelerini kullandı.
Çin’in insanlı Ay görevini 2030’a kadar yapması planlanıyor
Çin ise 2030 yılına kadar Ay’a bir astronot ekibi (ya da ülkenin uzay mürettebatı olarak bilinen taikonauts) yerleştirmeyi hedefliyor. Hem Amerika Birleşik Devletleri hem de Çin, su buzu açısından zengin olduğu düşünülen Ay’ın güney kutbunu hedefliyor. Çin uzay ajansı, mürettebatını oraya ulaştırmak için yeni insanlı uzay aracını 2027 ya da 2028’e kadar test etmeyi planlıyor. Ayrıca Ay’a ulaşmak için biri yörüngeye bir Ay aracı yerleştirmek, diğeri de Ay’a bir mürettebat göndermek üzere iki fırlatma gerçekleştirmeyi planlıyor. Bu görevler ile birlikte Çin’in hem astronot hem de iniş aracı taşıyacak güçte rokete sahip olması bekleniyor.
Ancak Çin’in Ay’a yönelik hedefleri sadece Ay yüzeyine astronot yerleştirmekten ibaret değil. Ülkenin uzay ajansı, Ay’dan örnekler toplamak ve bunları Dünya’ya geri getirmek amacıyla robotik Chang’e 6 misyonunu Ay’ın uzak tarafına fırlatmayı planlıyor ki başarılı olması halinde Ay’ın uzak tarafından ilk kez malzeme getirilmiş olacak. Çin’in uzay ajansı görev için 2024’ün sonlarında bir fırlatma hedefliyor.
Ancak her şey rekabetten ibaret değil. NASA, 2023’ün sonlarında ajans tarafından finanse edilen araştırmacıların Chang’e-5 ay misyonu tarafından Dünya’ya geri gönderilen Ay örneklerine erişim için başvuruda bulunmalarını onayladı; böylece ABD’li bilim insanları ilk kez Çin’in Ay örneklerine fiziksel olarak erişebildi.
