Türkiye’nin savunma harcaması düşerken NATO ülkelerinde artıyor

Türk savunma ve havacılık sektörü son yıllarda ortaya koyduğu katma değeri yüksek ürünlerle dünya gündeminde kalmaya devam ediyor. Yaklaşık 10 yıl içinde 9 uçak uçuran Türkiye, kara ve deniz alanında da benzer başarılara imza attı. Ancak endişe uyandıran konuların da görmezden gelinmemesi gerekiyor. Bu konulardan birisi de savunma harcamalarının yıllardır GSYİH’ya oranının düşüyor olması. Öte yandan NATO ve Avrupa ülkelerinde bu oran giderek artıyor.

Türkiye’nin savunma harcamaları yıllardır düşüyor

Türkiye’nin savunma harcamaları üç yıldır kesintisiz olarak düşüş gösteriyor. Askeri harcamalar listesinde ABD, Çin ve Rusya sırasıyla 1., 2. ve 3. sırada bulunurken Türkiye 2022 yılı itibariyle 23. sırada yer bulabilmiş durumda. Bu durum 2023 özelinde de benzer durumda. Net rakamlar henüz açıklanmış olmasa da Wisevoter verilerine göre Türkiye, 2023 yılını da 23. sırada tamamladı.

Ancak burada en sağlıklı karşılaştırma harcama miktarından ziyade bu harcamanın GSYİH içindeki oranı. Bu oran dikkate aldığında Türkiye, 2022 yılında GSYİH’ının yüzde 1,2’sini, 2023 yılında yüzde 1,3’ünü ve tahmini olarak 2024 yılında yüzde 1,2’sini savunma alanında harcıyor.

NATO, üye ülkelerin her yıl savunma harcamalarının GSYİH’e oranının yüzde 2 seviyesinde olmasını istiyor. NATO verilerine göre 2015 yılı baz alındığında Türkiye bırakın harcamalarını yükseltmeyi aslında düşürmüş durumda. Yukarıdaki tabloya bakacak olursak 2015 yılına göre harcamalarını düşüren sadece 4 ülkenin olduğu görülüyor: ABD, İngiltere, Hırvatistan ve Türkiye. ABD ve İngiltere, NATO’nun önerisini karşılarken Türkiye sonlarda yer alıyor. Bunlar dışında tüm NATO ülkeleri gelirlerine oranlar savunma harcamalarını ciddi oranda artırmış durumda.

Bir diğer dikkat edilmesi gereken konu ise Yunanistan. Yunanistan, GSYİH’ının yüzde 3’ünü savunmaya harcıyor ve ülke son yıllarda büyük bir silahlanma içerisinde. Bu arada NATO’nun savunma harcamalarına polis ve jandarma gibi kolluk güçlerinin bütçelerini katmadığını da belirtelim. Dolayısıyla Türkiye, 2024 yılı savunma bütçesini 16 milyar dolardan 40 milyar dolar çıkarmayı planlıyor olsa da bu bütçede Emniyet Genel Müdürlüğü ve Jandarma Genel Komutanlığı’nın toplamda 17 milyar dolarlık alan kapladığını belirtelim.

2006 yılında veriler karara göre NATO ülkeler, GSYH’lerinin en az yüzde 2’sini savunmaya harcama taahhüttü vermiş durumda. Türkiye’nin, 2016 ve 2020 yılları arasındaki savunma harcamalarının GSYH’deki payı ortalama yüzde 2,4 seviyesinde olsa da bu oran dediğimiz gibi 2021’de yüzde 1,9, 2022’de yüzde 1,2 seviyelerine düşmüş durumda.

Savunma harcamalarının GSYİH payına göre Türkiye dünyada 98. sırada bulunuyor, harcama yönünden ise yukarıda da dediğimiz gibi 23. sırada. Elbette Türkiye’nin artan yerlilik oranları harcamalardan tasarruf sağlamasına yarıyor olsa da yerlilik oranı Türkiye’den yüksek olan ülkeler bile daha fazla pay ayırıyor.

En çok askeri harcama yapan ülkeler

1. Amerika Birleşik Devletleri – 876.9 milyar dolar
2. Çin – 29 milyar dolar
3. Rusya – 86,4 milyar dolar
4. Hindistan – 81,4 milyar dolar
5. Suudi Arabistan – 75 milyar dolar
6. Birleşik Krallık – 68,5 milyar dolar
7. Almanya – 55,8 milyar dolar
8. Fransa – 53,6 milyar dolar
9. Güney Kore – 46,4 milyar dolar
10. Japonya – 46 milyar dolar